Dzień na „szlaku architektury drewnianej” w Norwegii / Wooden architecture day in Norway

Norsk Folkmusuem w Oslo jest jednym z największych skansenów w Europie. Można w nim zobaczyć ponad 150 budynków – domów mieszczan, zagród, stajni - powstałych między XVII a XIX wiekiem, a przeniesionych z norweskich miast i wsi. Jest tu także pewna drewniana perełka – kościół z Gol powstały w XII wieku.

Norsk Folkmusuem in Oslo is one of the biggest heritage parks in Europe. It is possible to visit more than 150 buildings  built in between XVII and XIX age, moved directly form Norwegian cities and villages.

Na terenie skansenu znajduje się kilka miejsc, w których prowadzone są codziennie warsztaty – obróbki drewna, wełny czy pieczenia tradycyjnych placków zwanych „lefse”, których receptura pochodzi z XVII wieku. Z dodatkiem masełka smakują wyśmienicie i przypominają polskie proziaki z Podkarpacia czy moskale z Małopolski. Rozkosz dla podniebienia. W jednym z obiektów świeckich działa dalej szkoła. Dzieci, ubrane w dawne stroje i trzymające przyrządy do pisania, pani nauczycielka również w długiej spódnicy i białej koszuli. Trwała prawdziwa lekcja. Dla nas również to była lekcja – jak żywy i ciekawy może być skansen. Żywy i odwiedzany w tym na pewno pomaga bezpłatne WI-FI na terenie obiektu. Dzięki temu każdy zwiedzający może w dowolnym momencie „uaktualnić swoje miejsce pobytu”, opublikować zdjęcie obiektu w skansenie, a to na pewno zachęci jego znajomych do odwiedzenia tego miejsca. Dodatkowo można skanować QR kody z każdej tablicy i czytać na swoim mobilnym urządzeniu o danym zabytku. Największą atrakcją Norway Folkmuseum jest kościół słupowy z Gol powstały w 1200 roku. To dzieło sztuki zachwyca swoją konstrukcją. Zbudowany z ogromnych pali sosny pachnie niepowtarzalnie. Bryła kościoła jest bardzo harmonijna i wysmukła. Środek? Surowy, ale piękny. Widać część konstrukcji, bo panuje półmrok. Bele położone są w pionie, poziomie, na ukos zupełnie inaczej niż w kościołach gotyckich w Małopolsce. Tylko część prezbiterium pokrywają malowidła. Norway Folkmuseum Oslo dało nam wiele inspiracji i zachwyciło swoimi pomysłami. Jeśli kiedykolwiek będziecie w Oslo, zaglądnijcie tam. Kolejnym punktem na trasie szlakowej był wspaniały kościół słupowy w Heddal mający 850 lat. Świątynia w Heddal jest największym kościołem słupowym w Norwegii. Zdobią go głowy smoków przypominające zdobienia dziobów wikińskich okrętów. We wszystkich kościołach typu "stav" można zaobserwować przenikanie się motywów pogańskich z chrześcijańskimi.  Na temat kościołów słupowych w Norwegii można wyczytać różne informacje. Źródła podają, że w ok 1300 roku kościołów było od 600- 1000, natomiast dziś ostało się 28-31 obiektów. Rozkwit występujących już w IX wieku kościołów przypada na XII i XIII wiek. Drewniane świątynie w Małopolsce są nieco młodsze i pochodzą z XV-XVIII wieku. W „stavkirke” polichromie występowały dość rzadko ze względu na słabe oświetlenie. Kościoły małopolskie przede wszystkim zachwycają swoją wielobarwnością i pięknem polichromii pokrywające całe wnętrza obiektów. W Dębnie Podhalańskim, gdzie znaleźć możemy przykład malarstwa patronowego odkryto aż kilkadziesiąt wzorów!! Dodatkowo małopolskie świątynie są bogato wyposażone w kilka ołtarzy, rzeźby, chrzcielnice, ambony, także dziełem sztuki jest nie tylko sama bryła obiektu, ale i to co skrywa w środku. Świetna pani przewodnik, której dziękujemy za oprowadzanie, opowiedział nam mnóstwo fascynujących historii związanych ze świątynią! Mamy nadzieję, że przyjedzie do nas, by poznać SzlakArchitektury Drewnianej w Małopolsce.

The heritage park offers more than just a possibility to visit old houses and buildings. Workshops showing woodworking, how make woolen sweater or cook traditional pancakes „lefse” (original recipe from XVII age) are conducted daily. The taste reminds of polish „proziak” pancakes from Podkarpacie region or „moskal” pancake  typical from Małopolska region.  In one of the buildings there is still primary school working. Children and the teacher wearing traditional clothes (white shirts and long skirts or pants)  still use traditional school equipment. A great lesson to learn for the visitors as well. The heritage park doesn’t have to be boring!  The main attraction - the church from Gol – was the oldest building in the museum. It was built in 1200 and constructed from giant, pine piles. The wooden construction looks impressive – the inside of the church was kept simple and only a part of presbytery is painted. The whole construction stays harmonic and slim. Norway Folkmuseum was a great inspiration and gave us many ideas. If you come to Oslo you should definitely visit that place.  The same day Małopolska Camper crew visited Heddal church from XII age. It is the biggest “stavkirke” in Norway. Decorations with dragon and snakes heads sculptures, as all of this type churches, show how architecture from those years combines Christian and pagan believings.  From all churches (the number given reaches even up to a thousand of them around 1300) nowadays only 31 survived. First information about churches come from IX age but the most of them were built between XII and XIII centurie. Wooden churches in Małopolska region are younger sisters of those from Norway – they were built in between XV and XVIII ages. Polish wooden churches were beautifully decorated inside, compering to those form Norway. Impressing paint on the walls of wooden churches in Małopolska were composed from dozen patterns and designs. Additionally most of the churches possess few pulpits, altars, baptismal fonts and sculptures so visitors can admire also the inside of the building.  A beautiful young girl gave us a short tour around the Heddal church and we learned many interesting stories. We hope that she will visit us once to follow the Wooden Architecture Route in Małopolska.

photos: